Vroeger was alles beter. Zelfs het pesten. Nou ja, niet helemaal natuurlijk. Maar pesten in het digitale tijdperk, kent wel zo zijn eigen specifieke problemen – waarbij ik zeker niet wil beweren dat pesten vroeger geen probleem was. Alleen heeft cyberpesten zo haar eigen dimensies.

Werd je vroeger uitgescholden op het schoolplein, dan kon je de juf of meester erbij halen. Ik zie nu juf Ank voor me, van die geweldige serie De Luizenmoeder. Zo’n type die wel even orde op zaken zal stellen tussen twee ruziënde kinderen. De pester werd flink toegesproken, de gepeste getroost en – als het goed was – bleef het daarbij. Het kind ging naar huis en was daar weer veilig.

Zo niet in het digitale tijdperk: het kind wordt op schoolplein gepest. Juf Ank wordt erbij gehaald. Ze spreekt de pester ferm toe en troost het gepeste kind. Het gepeste kind gaat naar huis. Logt in op zijn favoriete game. En daar is de pester weer. Die hem nu treitert en uitscheldt, en iedereen op het platform kan het zien. Of het gepeste kind wordt uit de vriendenchat op WhatsApp geknikkerd. Hoe dan ook: het pesten gaat eigenlijk thuis gewoon nog door en vaak ook buiten het zicht van ouders.

Van uitschelden tot chanteren

Cyberpesten kan vele vormen aannemen. Het kan gaan om online uitschelden op ieder denkbaar platform. Dat is naar voor je kind: soms kan iedereen het meelezen en het kind kan het keer op keer lezen en zien staan. Kinderen kunnen buitengesloten worden van WhatsApp groepjes en dat maakt eenzaam. Ze kunnen anoniem gepest worden – wat beangstigend is, want is het misschien je buurmeisje dat het doet of toch die jongen van de voetbal?

Als anderen het wachtwoord van je kind voor een bepaalde site te pakken krijgen, kunnen ze uit naam van diegene, de meest vreselijke dingen online zetten en zelfs zorgen dat het hele account onbereikbaar is voor het kind dat wordt gepest.

Heb je kinderen op het voortgezet onderwijs, dan kan pesten nog een andere dimensie krijgen: sextortion. Als je kind aan sexting heeft gedaan – dat wil zeggen een naaktfoto naar een ander heeft gestuurd – kan het daarmee flink gechanteerd worden. De gevolgen kunnen desastreus zijn. Je kind kan het slachtoffer worden van slutshaming. Meer hierover in een volgende column.

Gepest en dan?

Als ik in klassen kom en kinderen vraag of ze wel eens online gepest worden, gaan er behoorlijk wat vingertjes omhoog. Als ik dan vraag of ze het ook met hun ouders bespreken, zijn dat beduidend minder vingers. De reden is simpel: ze zijn bang dat de ouder zal reageren met: ‘Ga jij maar eens een poosje offline, dan kun je ook niet meer gepest worden’ En dat is het laatste wat zo’n kind wil horen, want online is vooral erg leuk! Het kind kan het gevoel krijgen dat het eigenlijk ook nog gestraft wordt.

Wat dan te doen?  

• Maak cyberpesten bespreekbaar thuis. Vertel eens over iets naars dat je zelf een keer hebt meegemaakt online. Je kind leert zo dat pesten bespreekbaar is.
• Waarschijnlijk weet je kind ook al lang hoe het een screenshot moet maken. Zo niet, leer het je kind. Screenshots zijn bewijs van pestgedrag en ze kunnen nodig zijn als je een gesprek aan wilt gaan op school of met andere ouders.
• Laat je kind ook weten dat wanneer het gepest wordt, je kind echt niet offline hoeft van jou. Vaak kunnen ze de pester blokkeren – dat kan al voldoende zijn.
• Ga ook eens naar Meldknop.nl. Daar kun je een button downloaden die op de browser zichtbaar wordt. Je kind kan online pesten zo sneller melden en hulp krijgen.

Niet alles is pesten..

De ‘pest’ met online-communicatie is dat het ‘platte’ communicatie is. Er komt geen gezichtsuitdrukking bij (tenzij er emoticons worden gebruikt) en er is geen intonatie hoorbaar. Ook lichaamstaal ontbreekt. Dus iets wat je kind als pesten opvat, kan in feite een onschuldig grapje zijn. Daarom is het van belang dat je kind ook weerbaar wordt.

En het kind dat uit een WhatsApp groep gegooid wordt? Laat het een nieuwe groepschat maken met andere kinderen die wel bevriend en aardig zijn. Dat is ook weer de mooie kant van sociale media – je kunt er je eigen groepjes maken.

Verder lezen over pesten

Er zijn tal van jeugdboeken die over pesten gaan. Vorige maand kwam mijn nieuwe jeugdboek VERDRINKEN uit, een 12+ boek over gepest worden en de vergaande gevolgen daarvan. Carry Slee schreef Spijt, ook over pesten. En Like me van Caja Cazemier voor kinderen vanaf 10/11 jaar gaat specifiek over pesten via sociale media. Voor jongere kinderen zijn er nog weinig boeken over online pesten, maar wel over pesten. Vraag ernaar bij een boekhandel.